Jak partie polityczne wyobrażają sobie polską szkołę? Co proponują wyborcom zainteresowanym oświatą? Jak chcą zachęcić do głosowania 13 października 2019 r. nauczycieli, rodziców i uczniów? Przeczytaliśmy programy wyborcze i poszukaliśmy tych informacji.
Nauczyciele to spora grupa wyborców. Rodzice uczniów – jeszcze większa. Można jednak pomyśleć, że partie polityczne darowały sobie przekonywanie nieprzekonanych. Kto ma negatywną opinię o reformie szkolnej – jej nie zmieni. Kto uważa za słuszną – też pozostanie przy swoim. A Ci którzy nie mają zdania? Tutaj nie widać żadnego “efektu łał”, który mógłby skłonić wahających się do oddania głosu na którąkolwiek z partii. Co ciekawe – w żadnym z programów “tradycyjnych” partii nie pojawiają się dwa magiczne słowa “Karta nauczyciela”. O jej likwidacji wraz z urynkowieniem całej edukacji mówi jedynie antysystemowa Konfederacja. Jednak przy podłubaniu w szczegółach programowych widać jak na dłoni, że dwie największe partie chciałyby gruntownych zmian zasad zatrudniania i wynagradzania nauczycieli.
Prawo i Sprawiedliwość
Rządzące Prawo i Sprawiedliwość chwali się w programie wyborczym reformą edukacji i nie znajduje ani skrawka powodu do skruchy. Zmiany były przemyślane, policzone, przeprowadzone zgodnie z oczekiwaniami wyborców. A sytuacja materialna i prestiż nauczyciela się zwiększają. Narracja w pełni zgodna z bajkami opowiadanymi przez ministrów Annę Zalewską i Dariusza Piontkowskiego.
Trzeba przyznać, że to akurat ten z programów wyborczych, gdzie rządzący obecnie politycy bardzo szczegółowo rozpisują co i jak chcieliby zmienić jeszcze w polskiej oświacie. Padają konkretne pomysły, kwoty, terminy. Na ile są one realne – to inna bajka, ale stosunkowo mało jest ogólników typu “Wzmocnimy rozwiązania, które powiążą pracodawcę z uczniami tych szkół” (branżowych i techników) bez podawania sposobu jak to zrobić i jakim kosztem.
Oczywiście tam, gdzie mogłoby być to niewygodne (jak zmiany w pensum) poprzestają na ogólnikach. Jednak zmiany te są opisane i nikt z głosujących na PiS nauczycieli nie może powiedzieć “ale nie wiedziałem jak to będzie”. A jak będzie? Tak samo jak do tej pory, ale bardziej – najkrócej mówiąc. PiS zdaje sobie sprawę, że większość nauczycieli go nie kocha. I nie oczekuje tej miłości. Będzie dążył do pokazania im miejsca w szeregu maszerującego równo Narodu. Karta Nauczyciela zostanie wypruta z treści, a grono pedagogiczne będzie jeszcze bardziej poddawane wpływom z alei Szucha. Wprost piszą autorzy programu wyborczego o zawodzie nauczyciela – “jasno określimy jego charakter i etos zawodowy”. Przy zapowiadanym wzroście roli kuratoriów oświaty należy oczekiwać postępującej centralizacji systemu oświaty i takim sformatowaniu systemu szkolnictwa, aby kształcił obywateli zgodnie z wizją państwa i narodu prezentowaną przez Jarosława Kaczyńskiego et consortes.
Koalicja Obywatelska
Z kolei w przypadku Koalicji Obywatelskiej widać jak na dłoni cztery lata zmarnowane na jałowe dyskusje bez sensownego, całościowego pomysłu na edukację. Oczywiście znajdziemy rytualne potępienie “deformy edukacji” i wskazanie oczywistych dla każdego uważnego obserwatora negatywnych konsekwencji.
Pytam – i co dalej? Bo potem program wyborczy obfituje w ogólniki i chciejstwa. Och, napiszmy jak powinno być. Jak będzie pięknie. “Szkoła skupi się…” “Szkoła ma dać…” “Szkoła będzie świadczyć…”. To wyimki z jednego tylko akapitu poświęconego edukacji w programie wyborczym Koalicji Obywatelskiej”.
Inna rzecz to wiarygodność propozycji edukacyjnych postrzegana przez kandydatów na posłów z tego środowiska. Kiedy czytam, że szkoła “będzie przyjazna, ciekawa i bezpieczna” to mam ochotę napisać – taka jak za czasów minister Joanny Kluzik-Rostkowskiej i Krystyny Szumilas?
Widać też próbę programowego siedzenia okrakiem na barykadzie. Ani słowa w programie Koalicji Obywatelskiej o stosunku o nauki religii w szkole. Mimo, że jedną z liderek jest posłanka Katarzyna Lubnauer, jedna z twarzy akcji ‘świecka szkoła”. Znam jej poglądy i moim zdaniem jedna z bardziej kompetentnych polityków w dziedzinie edukacji. Rozumiem, że KO to nie Nowoczesna, ale może Platforma powinna trochę bardziej dać pole do popisu swojej koalicjantce?
W zasadzie jedyny unikatowy punkt programu Koalicji to powołanie dziwnego tworu to kadencyjna, ekspercka Komisja Edukacji Narodowej, która miałaby czuwać nad programami nauczania. To ma być sposób na odebranie politykom wpływu na uczenie w szkołach? Centralna komisja? Przy jednoczesnym deklarowaniu zwiększania autonomii nauczycieli? Serio? Niestety, ale jakoś trudno mi uwierzyć, że ktoś kompetentny w Koalicji usiadł, przemyślał i pokładał program edukacyjny w sensowną całość. Dodam, że najbardziej rozbawiła mnie w programie wyborczym Koalicji Obywatelskiej przyznanie nauczycielom “obiecanych podwyżek”.” Konia z dżemem” – jak mówiło się na poznańskim Łazarzu – kto wie o co chodzi. Przez kogo obiecanych? W jakiej wysokości? Kiedy? Spuśćmy może już zasłonę milczenia
Polskie Stronnictwo Ludowe i Lewica
Lewica i PSL ewidentnie pokazują, że na systemie szkolnym się nie zna, nie ma pojęcia co jest ważne i ma pomysły na przeprowadzenie swoich zmian. Może wynika to z targetowania wyborczego tych dwóch partii.
Jednak przy dramatycznych zmianach w wiejskich szkołach (spowodowanych likwidacją gimnazjów) dobre, spójne pomysły na edukację mogłaby być jednym z kół zamachowych kampanii Polskiego Stronnictwa Ludowego. Naprawdę – Szanowni Ludowcy – wierzycie, że przekonacie nauczycieli kilkoma pomysłami ni z gruchy ni z pietruchy oraz pięknymi słowami typu “Obowiązkiem państwa jest zapewnienie dzieciom i młodzieży wykształcenia gwarantującego dobre perspektywy życiowe”?
Z kolei Lewica zdaje się odpuściła przekonywanie nauczycieli, że ma dla nich interesujące propozycje. Zgadnijcie, ile zań w programie wyborczym Lewicy poświęcono zwiększającej się pauperyzacji nauczycieli, ich kiepskiej sytuacji materialnej, odejściom nauczycieli z zawodu i ograniczanymi przez to możliwościami edukacyjnymi środowisk wykluczonych społecznie. Zero. Z-E-R-O. Ani słowa. Jak na partię wrażliwą społecznie trochę słabo, prawda? Może uznał Sojusz Lewicy Demokratycznej (nadający etykietę i ton Lewicy), że poparcie Związku Nauczycielstwa Polskiego i tak zgodnie z tradycją ma w kieszeni. Oj panie przewodniczący Czarzasty, może się Pan przeliczyć, Poparcie władz ZNP to nie to samo, co poparcie nauczycieli-związkowców.
Konfederacja Wolność i Niepodległość
Propozycje konfederatów dotyczące edukacji mają dwie cechy. Po pierwsze są spójne programowo – zarówno ze sobą, jak i z całym programem partii. Po drugie – na pewno nie przyczynią się do entuzjazmu w szeregach nauczycieli. A rodziców? Pytanie ilu z nich da się przekonać, że niewidzialna ręka wolnego rynku rozwiąże szybko (chociaż nie bezboleśnie) problemu polskiej edukacji. Urynkowienie szkolnictwa i wprowadzenie bonu edukacyjnego to nie jest coś, co można z zamkniętymi oczami podrzeć i wyrzucić do kosza na śmieci. Gorzej z konkretnymi pomysłami – jak decyzje dyrektorów szkół o ustalaniu na własną rękę pensji nauczycielskich. Wystarczy popatrzeć jak dzielone są dodatki montywacyjne, aby nabrać dystansu do tej propozycji programowej.
Na kogo głosować?
Na kogo w tej sytuacji powinien oddać głos świadomy wyborca nauczyciel czy rodzic mierzący się z problemami w szkolnictwie. W zasadzie wątpliwości przed 13 października 2019 r. nie będą mieli tylko skrajni wolnorynkowcy. W ich oczach tylko Konfederacja przedstawia sensowne propozycje, a “banda czworga”plecie androny. W przypadku pozostałych programów wyborczych można oddać głos zgodnie z logiką walki plemiennej – na PiS albo PO. Można też darować sobie analizowanie propozycji edukacyjnych i kierować się innymi punktami programowymi PSL albo Lewicy. I – niezależnie od decyzji na którą z partii oddać głos – modlić się, żeby niezależnie od wyborów w MEN zasiadła bardziej kompetentna ekipa, niż urzędująca w ciągu ostatniej dekady.
Szczegóły dotyczące edukacji w programach wyborczych ogólnopolskich komitetów wyborczych startujących w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 13 października 2019 r.
W przypadku braku adekwatnych treści w programie wyborczym danego komitetu przy danym zagadnieniu – nie jest on wymieniony.
Dydaktyka
PSL
Język angielski – 5 godzin w tygodniu od pierwszej klasy.
Nowe przedmioty – podstawy ekonomii, wiedza o ekologii, wiedza o ochronie przyrody i zdrowym trybie życia i odżywianiu.
PiS
Podwyższenie poziomu nauczania matematyki i przedmiotów ścisłych.
Dobór lektur i treści programowych zgodnych z wychowaniem patriotycznym.
Nowe treści dotyczące zwiększania “wrażliwości artystycznej i kompetencji kulturalnych ucznia, cyberbezpieczeństwa, wychowania prozdrowotnego, obrony przed manipulacją i reklamą”.
Lewica
Wyprowadzenie lekcji religii ze szkół
Zwiększenie zakresu nauczania języka obcego o dwie lekcje tygodniowo.
Nowy obowiązkowy przedmiot Edukacja o zdrowiu i seksualności.
Nowe treści dotyczące nauki o “zdrowym stylu życia, przeciwdziałaniu dyskryminacji, zmianach klimatycznych, rozpoznawaniu “fake newsów”, cyberbezpieczeństwie”.
Rozszerzenie nauki programowania.
Koalicja Obywatelska
Kadencyjna Komisja Edukacji Narodowej przygotowująca programy nauczania i dokonująca ich ewaluacji.
Zwiększenie autonomii nauczyciela poprzez zmniejszenie podstawy programowej i większą dowolność w jej realizacji – “realizacja podstawy programowej nie może zajmować 100% czasu lekcji”
Stypendia edukacyjne dla uczniów z dobrymi wynikami w nauce
Konfederacja
Program kształcenia ustalany przez każdą szkołę i poszczególnych nauczycieli.
Funkcja opiekuńcza szkoły
PSL
Dwudaniowy ciepły posiłek dla każdego ucznia.
Świelica w każdej szkole czynna “do czasu powrotu rodziców z pracy”.
PiS
Utrzymanie wyprawki szkolnej 300 pln na start.
40 mln zł rocznie na nowe jadalnie i stołówki szkolne.
Wprowadzenie do szkół odgórnych procedur w zakresie bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego uczniów.
Koalicja obywatelska
Ciepły posiłek w szkole.
Bilet na spektakl, wystawę czy koncert w filharmonii upoważni do darmowej podróży środkami komunikacji publicznej.
Funkcja wychowawcza szkoły
PiS
„Walka z ideologią LFBT” – „Będziemy przeciwdziałać coraz częściej pojawiającej się presji ideologicznej, jakiej poddawani są obywatele w miejscu ich pracy czy nauki.”
Wzmożone wychowanie patriotyczne – “Wychowanie będzie skierowane na świat wartości, pozwalający uczestniczyć w życiu społecznym i odwoływać się do własnej kultury, historii, języka ojczystego i symboli narodowych.”
Nowe książki dla bibliotek szkolnych
Lewica
Usunięcie nauki religii ze szkół.
Wprowadzenie obowiązkowej edukacji seksualnej.
Konfederacja
Funkcja wychowawcza realizowana zgodnie z wyborem rodziców uczniów
Pensje i pensum nauczycieli
PSL
Średnia płaca nauczycie równa średniej płacy w gospodarce.
PiS
Podwyżka wynagrodzenia nauczycieli o 6% w 2020 r.
Nowe zasady wynagradzania – powiązanie zarobków “z jakością i czasem pracy”.
Nowe określenie pensum.
Nowe wymagania i obowiązki nauczyciela jako pracownika szkoły.
Koalicja Obywatelska
Utrzymanie dotychczasowego pensum.
Przyznanie “obiecanych podwyżek”.
Dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych i w dni wolne od pracy.
Premie edukacyjne dla nauczycieli powiązane z wynikami ich uczniów.
Konfederacja
Pensje i pensum nauczycieli negocjowane osobno przez danego nauczyciela i dyrektora/właściciela szkoły.
Organizacja pracy nauczycieli
PSL
Zapewnienie środków na podnoszenie kwalifikacji przez kursy i szkolenia
PiS
Nowe warunki zatrudnienia.
Nowe sposoby oceniania nauczycieli.
Nowe zasady awansu zawodowego.
Nowe określenie zadań i obowiązków nauczyciela.
Zwiększenie roli kuratoriów oświaty.
Konfederacja
Likwidacja nadzoru pedagogicznego.
Wolnorynkowe zasady pracy nauczycieli.
Finansowanie edukacji
PSL
Subwencja oświatowa i dotacja dla samorządów w wysokości 100% kosztów utrzymania szkół i pensji nauczycieli
PiS
Nowe, “sztywne” zasady przyznawanie subwencji i dotacji oświatowej samorządom i odgórnie ustalone sposoby finansowania szkół przez samorządy.
Koalicja Obywatelska
Pokrycie 50% kosztów rozbudowy bazy szkolnej w placówkach, gdzie zmiany w oświacie spowodowały dwuzmianowość.
Konfederacja
Wprowadzenie bonu edukacyjnego.
Organizacja szkół
PSL
Maksymalnie 25 osób w klasie.
PiS
Zmniejszenie zakresu prowadzenia dokumentacji szkolnej.
Koalicja Obywatelska
Możliwość dzielenia ośmioletniej szkoły podstawowej na segmenty, np. “w mniejszej miejscowości z klasami 1–3 blisko ucznia, a w większej miejscowości zbiorcza szkoła z klasami 1–8”.
Wydłużenie “aktywnego czasu pracy szkoły” – dodatkowe zajęcia opiekuńcze, wychowawcze i edukacyjne “dla chętnych pedagogów” za osobnym wynagrodzeniem.
Konfederacja
Prywatyzacja szkolnictwa
Likwidacja Ministerstwa Edukacji Narodowej, kuratoriów i wydziałów oświaty samorządów.
Matura i egzamin ósmoklasisty
PiS
Więcej zadań otwartych na egzaminach
Konfederacja
Zniesienie ogólnopolskich egzaminów
Kształcenie nauczycieli
PiS
Ograniczenie uprawnień uczelni do prowadzenia studiów pedagogicznych i nauczycielskich studiów kwalifikacyjnych.
Nowoczesne technologie
PSL
iTornister – tablet z Internetem dla każdego ucznia
PiS
Darmowy szybki Internet w każdej szkole do końca 2020 r.
Cyfrowa Platforma Edukacyjna z kursami on-line dla uczniów i nauczycieli – “polski edX i Courser”
Lewica
300 cyfrowych sal lekcyjnych w szkołach podstawowych.
Kultura fizyczna
PiS
Środki na realizację szkolnych rozgrywek sportowych.
Środki na rozwój szkolnej bazy sportowej.
Zobacz także propozycje wyborcza dla kandydatów na studia i studentów
